De culinaire erfenis van de Romeinen
De komst van de Romeinen heeft op heel veel plaatsen in Europa en zelfs daarbuiten, de cultuur en de vooruitgang een enorme impuls gegeven. Zij introduceerden onder andere een duurzamere manier van bouwen door het gebruik van bakstenen en keramische pannen. Het draaischijfaardewerk deed zijn intrede en er kwam een alfabet dat zorgde voor een nieuw tijdperk waarin de geschiedenis (de historie) werd vastgelegd; dit in tegenstelling tot de voorafgaande periode die dan ook prehistorie wordt genoemd. De Romeinen legden een groot gedegen wegennet aan dat de handelsactiviteiten aanmerkelijk bevorderde. En zoals het nu ook nog vaak gaat, neemt een vreemd volk óók zijn eetgewoonten mee.... Indischen zorgden hier voor de introductie van nasi goreng, de arbeiders uit Italië namen de pizza’s mee en de Turken maakten döner-kebab populair. De aanwezigheid van de Romeinen hier, ongeveer tweeduizend jaar geleden, heeft evenzo een onuitwisbaar stempel gedrukt op onze eetcultuur.
Uit archeologische opgravingen komen we steeds meer te weten over het voedsel dat in vroeger tijden werd genuttigd. Zaden en vruchten die door vuur zijn verkoold zijn nog goed terug te vinden. Ook voedselresten die eeuwen geheel onder water hebben gelegen, zijn vaak goed bewaard gebleven. Van bladeren en knollen daarentegen wordt in de regel niets terug gevonden. In Maastricht, ooit een Romeinse nederzetting, is veel onderzoek gedaan naar botanische resten. Dat verschaft ons inzicht in de landbouwproducten van voorheen en geeft een blik in de keuken van toen.
De Romeinen waren zeer bedreven in het veredelen van appel- en perenrassen. Plinius beschrijft in de eerste eeuw, dat men beschikte over maar liefst 23 soorten appelen, 39 soorten peren en 71 druivensoorten! De kunst om bomen te enten en zodoende te veredelen verstond men uitstekend. De zure wilde kers werd vervangen door een zoete variant en perziken kregen meer smaak. En vergeet niet de wijnbouw, die onlosmakelijk met de Romeinse cultuur is verbonden. Onder de boomsoorten behoren verder de tamme kastanje en de walnoot tot de nieuwkomers. Wat in het koudere klimaat niet wilde groeien, werd geïmporteerd en voor het eerst maakte men hier kennis met vijgen, dadels, olijven, rijst en thijm. Romeinen importeerden reeds lang voor de opkomst van onze V.O.C. zwarte peper uit India. De spelttarwe eenkoorn verloor haar betekenis en een nieuwe graansoort, rogge, die bij de Germanen al in gebruik was, deed zijn intrede. De zelfdorsende granen waartoe eenkoorn niet behoorde, maakte een efficiënte voedselproductie op grotere schaal mogelijk, die vooral nodig was ter voorziening van de grote legerplaatsen en steden in het steeds maar groeiende Romeinse rijk. Uit onderzoek bij opgravingen in Xanten, blijkt dat vooral bij militaire kampen meer gerst dan tarwe of rogge wordt aangetroffen, waarom is nog niet duidelijk.
In Maastricht is in het begin van de twintigste eeuw een horreum, een opslagschuur voor landbouwproducten, blootgelegd. Door diverse branden verkoolde een deel van de inhoud die zodoende voor onderzoek bewaard bleef.
In Maastricht is in het begin van de twintigste eeuw een horreum, een opslagschuur voor landbouwproducten, blootgelegd. Door diverse branden verkoolde een deel van de inhoud die zodoende voor onderzoek bewaard bleef.
Bij analyse bleek dat er spelttarwe, broodtarwe, gerst, rogge, haver, gierst, veldbonen, noten en fruit lagen opgeslagen.
Voor de komst van de Romeinen was het eten hier flauw van smaak, dat veranderde aanzienlijk toen zij nieuwe keukenkruiden introduceerden zoals, dille, venkel, peterselie, anijs, marjolein en koriander. Selderij en pastinaak kwamen ook uit het gebied van de Middellandse zee; ze waren een welkome aanvulling op de hier reeds bekende wortels, veldsla en raapzaad. Selderij werd trouwens aanvankelijk alleen als smaakversterker gebruikt. Hoewel bekend is dat Romeinen knoflook gebruikten, is het niet duidelijk of er nu sprake was van eigen kweek of van import. De thans onbekende bladgroente amarant, die oorspronkelijk in Zuidoost-Europa was te vinden, werd door de Romeinen geïntroduceerd. Ze bleef in gebruik tot in de zestiende eeuw; toen werd ze volledig verdrongen door de nu bekende spinazie.
Met die hele introductie van granen, gekweekte boomsoorten, groenten en kruiden kunnen we gerust stellen dat we eigenlijk zonder het te beseffen iedere dag Italiaans eten…Buon appetito!
(Ries van Doorn 2005 - nr. 2)
Romeinse importbomen...Op de foto van de vervallen boerderij Rosengarten ziet u links twee tamme kastanjebomen en rechts een notenboom. Notenbomen werden in verband met hun insectenwerende eigenschappen vaak bij drinkpoelen van het vee geplant.
Maak jouw eigen website met JouwWeb