Midden-Paleolithische schaaf gevonden op het Hoogveld te Sittard
(artikel 1997)
Bij zijn dagelijkse wandelingen met zijn hond over de veldwegen van het Hoogveld te Sittard, deed de heer Hendriks uit deze plaats een interessante vondst.
In de buurt van een uitgegraven regenwaterbassin raapte hij een vuursteen op, die vooral opviel door het glanzende oppervlak. De vondst werd een aantal jaren zorgvuldig bewaard totdat het Hoogveldgebied in het nieuws kwam.
Het plangebied Sittard-Hoogveld werd aangewezen als Vinex–locatie voor huizenbouw.
Het Hoogveld, gelegen ten noordwesten van Sittard, is een vrij vlak en wat hoger gesitueerd lössplateau dat agrarisch wordt gebruikt. De NAP-hoogte bedraagt circa 40 meter. De bodemkaart spreekt van siltig-lemige tot zandig-lemige radebrikgronden met een TE2-typering. De bodemprofielen geven aan dat de lössleemgrond weinig is geërodeerd, waardoor archeologische sporen in het algemeen goed bewaard kunnen blijven.
Bij nader onderzoek van de gevonden vuursteen bleek het te gaan om een werktuig uit het Midden-Paleolithicum, de Midden-Steentijd zo'n 300.000 tot 35.000 jaar geleden. Voor Sittard en omgeving een unieke vondst.
Het betreft een vuurstenen schaaf met een letterlijk schitterende windlak. De schaaf van vermoedelijk Rijckholt-vuursteen is gemaakt via de zogenaamde Levallois-techniek.
Bij de Levallois-techniek wordt een stuk vuursteen als het ware voorbereid om er zeer gericht zo groot mogelijke vlakken af te slaan. Zie als voorbeeld de afbeelding uit een Frans museum. De Neanderthalers worden ermee in verband gebracht.
De vorm is ovaal, de lengte bedraagt 101, de breedte 70 en de dikte maximaal 23 millimeter.
Het voorste gedeelte van de spits ontbreekt, waardoor de schaaf circa 10 tot 15 millimeter van haar oorspronkelijke lengte heeft verloren. De aanwezige windlak in de breuk geeft duidelijk aan dat het afbreken in het verre verleden moet hebben plaatsgevonden.
De kleur is grijs-beige-bruin met beige-witte spikkels. De witte vlekjes hebben een diameter van 1 tot 3 millimeter; tevens zijn er enkele scherp begrensde donkere vlekjes te zien in grootte variërend van 1 tot 3 millimeter. Een zwakke bandering in lichte en donkere ringen is zichtbaar. De bruingele kleur is ontstaan door ijzerinfiltratie. Een zeer klein stukje cortex is nog aanwezig.
De in het oog springende windlak komt slechts in een klein gedeelte en aan één zijde minder tot uiting. Waarschijnlijk heeft dit doffere gedeelte geruime tijd in de grond gelegen, waardoor het oppervlak niet door de wind kon worden gepolijst.
De ribben zijn nauwelijks afgerond, hetgeen het artefact plaatst in de categorie niet-fluviatiel, m.a.w. niet gerold door een waterstroom.
Doordat het een losse vondst betreft, kan over de herkomst niet veel worden verteld. Mogelijk is de schaaf bij het uitgraven van het regenwaterbassin met het grind vrijgekomen. De grindlaag bevindt zich op een diepte van circa anderhalve meter onder het maaiveld.
Archeologische onderzoeken door RAAP, ROB en AIVU hebben uitgewezen, dat in ieder geval heel wat later, in de Vroege IJzertijd, Romeinse tijd en Middeleeuwen mensen in dit gebied hebben vertoefd.
De Heer Hendriks heeft deze bijzondere vondst geschonken aan de archeologische afdeling van het museum ‘Het Domein’ in Sittard waar hij is tentoongesteld.
N.B. De locatie Hoogveld is inmiddels geheel volgebouwd.
Literatuur en bronnen:
- F.Bordes 1961. Typologie du Paléolithique Ancien et Moyen. Cahier du Quaternaire 1. Edition du C.N.R.S.
- J.P. de Warrimont en A.J. Groenendijk. 100 jaar Rullenvuursteen, een kleurrijke vuursteen nader bekeken. Archeologie in Limburg nr. 57 sept. 1993, 37-46.
- Geologische bodemkaart van Zuid Limburg en omgeving 1:50.000. Uitgave R.G.D.
- Topografische kaart van Nederland, blad 68D Sittard. Uitgave T.D.N.
- Afb. Levallois: Musée Amédée Lemozi, Centre de Préhistoire du Pech Merle, Cabrerets France.
- Afb. Neanderthaler: Neanderthal Museum in Mettmann.
- Tekening: Sjra Borsboom.
- Luchtfoto: Topografische Dienst, Emmen.
(N.B. Ook beknopt vermeld in: M. Aarts / R. van Doorn. Jaarboek voor het Land van Zwentibold 1999; Archeologische kroniek 1997-1998)
Maak jouw eigen website met JouwWeb